تعبیر وارونه یک رویا

وقتی آدمی‌شروع به انجام کاری میکند،آخ که چقدر افکار مانند خوره به جانش میفتند،او را به گوشه رینگ برده تا جای که می‌توانند سردرگمش می‌کند.الان که این نوشته را می‌نویسم از هیچ چیز زندگی ام اطمینان ندارم.نه میدانم از آینده ام چه می‌خوام،نه میدانم اهدافم به طور دقیق چه هستند،نه میدانم هدف ام از نوشتن این وبلاگ چیست؟تنها چیزی میدانم این است که نشانه خوبی است!نشانه این است که از محدوده امنی که ساخته ام بیرون آمده ام.همه چیز از این جا شروع خواهد شد...

همین طور فکرم مشغول بود که یک نوتیفکیشن از وبلاگ حسین قربانی دریافت کردم با عنوان "توصیه ست گادین به افراد مبتدی" او نقل قولی میکرد از کتاب فریب ایکاروس که بسیار برایم الهام بخش بود:

هیچ‌کس این موضوعی را که می‌خواهم بگویم به افراد مبتدی نمی‌گوید، ای‌کاش کسی آن را به من می‌گفت. دلیل اینکه هرکدام از ما به کار خلاقانه می‌پردازد، داشتن سلیقه‌ی خوب است؛ اما وقفه‌ای برای رسیدن به این سلیقه‌ی خوب وجود دارد. در چند سال ابتدایی که چیزهایی خلق می‌کنید، این سلیقه چندان تعریفی نیست و تلاش می‌کنید تا خوب شود. سلیقه‌ی شما قابلیت خوب بودن را دارد، اما فعلاً خوب نیست؛ اما با این وجود سلیقه‌ی شما، همان چیزی که شما را وارد این بازی کرده، مخرب نیز هست؛ و دلیلی که باعث می‌شود اثرتان شما را دلسرد کند، سلیقه شماست. بسیاری از مردم هرگز از این مرحله عبور نمی‌کنند و از آن صرف‌نظر می‌کنند. اکثر افرادی که می‌شناسم و کارهای جالب و خلاقانه‌ای انجام می‌دهند، سال‌ها این مرحله را تحمل کردند. ما می‌دانیم که اثرمان ویژگی خاصی را که می‌خواهیم ندارد… و اگر تازه شروع کرده‌اید یا هنوز در این مرحله هستید، باید بدانید که این طبیعی است و مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که آثار زیادی خلق کنید… تنها با تجربه کردن آثار فراوان است که می‌توانید به آن وقفه خاتمه دهید و سپس اثر شما به‌خوبی جاه‌طلبی‌های شما خواهد بود.

دکتر علی شریعتی انسان‌ها را به چهار دسته تقسیم کرده است:

١ـ آنانی که وقتی هستند، هستند و وقتی که نیستند هم نیستند.
عمده آدم‌ها حضورشان مبتنی به فیزیک است. تنها با لمس ابعاد جسمانی آن‌هاست که قابل فهم میشوند. بنابراین اینان تنها هویت جسمی‌دارند.

٢ـ آنانی که وقتی هستند، نیستند و وقتی که نیستند هم نیستند.
مردگانی متحرک در جهان. خود فروختگانی که هویتشان را به ازای چیزی فانی واگذاشته اند. بیشخصیت اند و بی اعتبار. هرگز به چشم نمیآیند. مرده و زنده شان یکی است.

۳- آنانی که وقتی هستند، هستند و وقتی که نیستند هم هستند.
آدمهای معتبر و با شخصیت. کسانی که در بودنشان سرشار از حضورند و در نبودنشان هم تاثیرشان را میگذارند. کسانی که همواره به خاطر ما میمانند. دوستشان داریم و برایشان ارزش و احترام قائلیم.

٤ـ آنانی که وقتی هستند، نیستند و وقتی که نیستند هستند.
شگفت انگیزترین آدمها.
در زمان بودشان چنان قدرتمند و با شکوه اند که ما نمیتوانیم حضورشان را دریابیم. اما وقتی که از پیش ما میروند نرم نرم آهسته آهسته درک میکنیم، باز میشناسیم، می‌فهمیم که آنان چه بودند. چه میگفتند و چه میخواستند. ما همیشه عاشق این آدمها هستیم. هزار حرف داریم برایشان. اما وقتی در برابرشان قرار میگیریم قفل بر زبانمان میزنند. اختیار از ما سلب میشود. سکوت میکنیم و غرق در حضور آنان مست میشویم و درست در زمانی که میروند یادمان میآید که چه حرفها داشتیم و نگفتیم. شاید تعداد اینها در زندگی هر کدام از ما به تعداد انگشتان دست هم نرسد.

روزی مردی داخل چاله‌‌‌ای افتاد و بسیار دردش آمد …
یک روحانی او را دید و گفت :حتما گناهی انجام داده ای! یک دانشمند عمق چاله و رطوبت خاک آن را اندازه گرفت! یک روزنامه نگار در مورد دردهایش با او مصاحبه کرد! یک یوگیست به او گفت: این چاله و همچنین دردت فقط در ذهن تو هستند در واقعیت وجود ندارند!
یک پزشک برای او دو قرص آسپرین پایین انداخت!
یک پرستار کنار چاله ایستاد و با او گریه کرد!
یک روانشناس او را تحریک کرد تا دلایلی را که پدر و مادرش او را آماده افتادن به داخل چاله کرده بودند پیدا کند!
یک تقویت کننده فکر او را نصیحت کرد که: خواستن توانستن است!
یک فرد خوشبین به او گفت : ممکن بود یکی از پاهات رو بشکنی!
سپس فرد بیسوادی گذشت و دست او را گرفت و او را از چاله بیرون آورد…!

پ.ن:به قول برناردشاو؛ آنکه می‌تواند، انجام می‌دهد و آنکه نمی‌تواند، انتقاد می‌کند.

این عادت را در فرهنگ اقتصادی و اجتماعی هم می‌شود دید:
از پرداخت مالیات دولت فرار کرده و خوشحالیم!
راهی برای یک دزدی کوچک پیدا کرده و خوشحالیم!
یاد گرفتیم که یواشکی مدرک بخریم و دکتر بشویم و خوشحالیم!
تز ارشد یا تحقیق دکترا را خریده یا دیگران مقاله‌هایمان را می‌نویسند و از زیرکی خود در صرفه‌جویی در وقت خوشحالیم.

فراموش می‌کنیم که تیزهوش‌ترین فرد این جامعه نیستیم و همه دارند به همین میان‌برها فکر می‌کنند. تقلب می‌کنیم و مهندس می‌شویم و وقتی تصادف کردیم، زیر دست کسی که تقلب کرده و درس خوانده جراحی می‌شویم و در نهایت هم، در یک زلزله معمولی، زیر آوار خانه‌‌ای که مجوزش با تقلب صادر شده فوت می‌کنیم و باید کسی با تقلب، برایمان قبری در یک جای خوش آب و هوا و نسبتاً آباد بخرد!

همیشه باورم بر این بوده که یکی از دلایل از بین رفتن اخلاق در هر جامعه‌ای، این است که من فکر می‌کنم که خیلی زیرک‌تر از متوسط جامعه هستم و دیگران را ساده می‌پندارم و فراموش می‌کنم که آن چیزی که به عنوان یک راهکار یا راه میان‌بر برای کوتاه کردن مسیر به ذهن من رسیده، به ذهن خیلی افراد دیگر هم خواهد رسید و روزی بر علیه خود و نزدیکانم استفاده خواهد شد.

و در نهایت، از یک وضعیت پیچیده‌ی امروزی، به یک وضعیت پیچیده‌ی جدید تغییر مکان خواهیم داد. درست مثل جابجایی از خط دوم به خط سوم و تجربه‌ی ترافیک قدیمی‌در لاین جدید!
تا کی باید سرمان را در برف فرو کنیم، کمی‌به خود بیاییم...

چرا وقتی انجام کاری را یکساله تعریف می‌کنیم، در یک سال انجام می‌شود و اگر همان را هشت ماه تعیین کنیم در هشت ماه انجام می‌شود؟

چرا وقتی برای انجام کاری یکساعته سه ساعت وقت داریم انجام آن سه ساعت طول می‌کشد؟
پاسخ همه این سوالات در "قانون پارکینسون" نهفته است:

بر اساس قانون پارکینسون در مدیریت، "ذهن، کار را به مدت زمانی که به آن اختصاص داده شده کش می‌دهد"؛
در واقع می‌توان این‌گونه بیان کرد، براساس قانون پارکینسون:

وقت بیشتر = اتلاف وقت بیشتر
کارمند بیشتر = بیکاری بیشتر
دخل بیشتر = خرج بیشتر

پ.ن:مهم است بتوانیم بر قانون پارکینسون غلبه کنیم که مهم‌ترین تکنیک برای غلبه بر آن نیز گزاره زیر است:
"تعیین مهلت زمانی و مدت زمان معقول، و پایبندی به انجام کارها در زمان تعیین شده‌."

پدرم هرگز ما را نزد و همواره تنبیهات خلاقه‌ای در کف داشت.

مثلاً اگر فحش بد می‌دادیم، باید می‌رفتیم و دهان‌مان را سه بار زیر شیر آشپزخانه می‌شستیم و اگر فحش خوب می‌دادیم، یک بار.

من روزهای پرفحش کودکی‌ام را یادم است که هر چند دقیقه یک بار بالای روشویی مستراح ایستاده‌ام و دارم آب می‌گردانم توی دهانم.

هم‌زمان، نبردهای مرگباری را هم یادم است که بین خواهران و برادرانم به راه می‌افتاد و میادینی که کم از رینگ خونین نداشت. تنبیه پدرم در این مورد، بستن طرفین دعوا به همدیگر بود. البته سفت نمی‌بست اما شل هم نمی‌بست. طنابِ زردی داشت که از بالای کمد می‌آورد و دو طرف متنفر از هم را به هم می‌بست. زجر این تنبیه به این صورت است که شما حالاتی از آزار روانی تدریجی و مدام را تجربه می‌کنید چون طناب‌پیچ شده‌اید دقیقا به کسی که چند ثانیه پیش با او کتک‌کاری کرده‌اید.

یک بار هم که در خانه فوتبال بازی می‌کردم و پنجره را با ضربه‌ای کات‌دار، خاکشیر کردم، پدرم چیزی نگفت. نگاهش کردم که آرام و با طمأنینه قندشکن را از داخل کابینت آشپزخانه برمی‌دارد و می‌رود به اتاق. داخل پذیرایی ایستادم و چند دقیقه بعد صدای ضربه‌هایی را شنیدم که از اتاق می‌آمد. آهسته سمت اتاق رفتم و پدرم را دیدم که مشغول شکستن قلّک‌م است. اسکناس‌های قلّکی را که یک سال برای جمع آوری پول‌هایش دندان روی جگر گذاشته بودم، می‌شمرد.

وقتی آن‌ها را گرفته بود و دسته می‌کرد، پوزخند به لب داشت. فردا هم شیشه‌بُر آورد و همان پول‌ها را هزینه‌ی ساخت و ساز شیشه‌ی پنجره کرد.

تنبیه والدینِ دیگر در چنین مواردی، سیلی و چَک‌های افسری بود اما پدرم در مقابل این سنّت ایستاد و دست به ابداعات بدیع زد.

خاطرم هست در ایام سیزده یا چهارده سالگی یک باری که کیف پولش را گذاشته بود روی طاقچه، دستم لغزید و دویست تومانی کش رفتم. اما فردای آن روز در کمال ناباوری دیدم که برخی وسائل کیف مدرسه‌ام نیست. پدرم در اقدامی‌مشابه، از غفلتم استفاده کرده بود و دقیقا مثل خودم به اموالم دست‌بُرد زده بود.

البته تمام این‌ها به خاطر هیبتی بود که در آن سال‌ها از «بزرگ تر» در ذهن مان می‌ساختند و به خاطر احترامی‌که ناخواسته در چشم‌مان داشتند.

در عوض، دیروز وقتی به بچه‌ام گوشزد کردم نباید دوستان مدرسه‌اش را به القاب «عوضی " و "خل و چل " بخواند، چیزی نگفت. سرش توی تَبلِت بود و مشغول بازی‌های خونبار.

با لحن محکم‌تری گفتم: «هیچ خوشم نمیاد پسرم از این حرف‌ها بزنه!» اما دیدم همان القاب را دارد حواله می‌دهد به یکی از شخصیت‌های بازی. باخته بود و از دست آدمکش‌های رایانه دمغ بود. رفتم بالای سرش ایستادم و گفتم: «اگه یه بار دیگه حرف زشت بزنی، باید بری دهنت رو آب بکشی!» سرش را از روی تبلت بلند کرد و با تعجب گفت: «هان؟!» نگاهم می‌کرد.

حرفم را دوباره تکرار کردم و دیدمش که تبلت را رها کرده روی مبل. روی پا می‌زد و بلند بلند قهقهه می‌زد. در نفس نفس زدن‌های بین خنده‌هایش گفت: «یعنی این حرفت صد تا لایک داشت بابا!»

چاپ شده در روزنامه هفت صبح